منظومه خورشیدی چگونه متولد شد؟
منظومه خورشیدي که ما در قسمت بسیار کوچکی از آن به نام سیاره زمین زندگی میکنیم، در حدود 4600 میلیون سال قبل (6/4 میلیارد سال پیش) شروع به شکل‌گیري کرده است. این در حالیست که کل این منظومه تنها قسمت بسیار کوچک و غیرقابل قیاس با جهان پهناوري است که دانشمندان سن آن را چند برابر بیشتر از سن منظومه خورشیدي ما برآورد کرده‌اند. دانشمندان متوجه شده‌اند که طیف‌هاي نوري رسیده از سحابی‌هاي کهکشانی، یک جابجایی به سمت قسمت سرخ طیف را نشان میدهند. این پدیده بیانگر دور شدن سحابی‌هاي
کهکشانی نسبت به سایر سحابی‌ها و سیاره زمین است. دور شدن سحابی‌ها با سرعت‌هایی تقریباً متناسب با فاصله آنها منجر به ایجاد فرضی‌هاي با نام “جهان در حال انبساط” شده است. با این فرض میتوان بیان داشت که در گذشته تمام جهان به شکل نقطه‌اي منقبض بوده است و یا به بیانی دیگر در زمان صفر (در زمانی که هیچ چیز وجود نداشت)، تمام ماده تشکیل دهنده کیهان در نقطه‌اي بسیار کوچک مجتمع بوده است که با انفجاري بسیار عظیم، آغاز این جهان را رقم زده است. و . . .
سرفصل‌های کتاب
- منظومه خورشیدی چگونه متولد شد
- سیارک‌ها
- ستاره‌های دنبالهدار
- شهابسنگها
- خطرات اجرام فضایی
این کتاب در قطع وزیری و با 158 صفحه توسط انتشارات مرسل به چاپ دوم رسید و روانه بازار کتاب شد.
مؤلف کتاب در پیشگفتار، هدف از نگارش کتاب را اینگونه نگاشته است: هدف از نگارش کتاب پیش‌رو این است که علاقه‌مندان به علم نجوم را با اصول اولیه شناخت سیاركها، ستارههاي دنبالهدار، شهابسنگها و خطراتی که میتواند براي سیاره زمین و ساکنان این سیاره آبی داشته باشد، آشنا کند. براي درك بهتر مطالب، در فصل اول در مورد چگونگی تشکیل منظومه خورشیدي صحبت به میان آمده است و پس از شرح مختصري در مورد تشکیل خورشید و سیارات این منظومه، در مورد این اجرام کوچک سرگردان در فضاي این منظومه توضیحاتی ارائه شده شده است. تمام سعی و تلاش نویسندگان بر این بوده است که بتوانند به زبانی بسیار ساده و قابل فهم و با کمک تصاویر مرتبط، مطالب را براي تمام افراد علاقه‌مند در هر سطح و رشته‌اي بیان کنند. امید است این روش به درستی انجام پذیرفته باشد.
قسمتی از کتاب حاضر از ترجمه کتاب “سیاركها، ستارههاي دنبالهدار و شهابسنگها” تألیف دکتر ران میلر (Ron Miller) مربوط به سال 2004 است. دکتر میلر در کتاب خود مباحث سیاركها، دنبالهداران و شهابسنگها را با زبانی ساده بیان کرده است. با توجه به تغییراتی که از سال 2004 تا سال 2022 در مورد برخی از مطالب کتاب ایجاد شده بود، تصمیم بر آن شد که با کمک مقالات و مطالب مربوط به سالهاي 2010 به بعد، از نگارش مباحث قدیمی و منسوخ جلوگیري شود.
فهرست مطالب
| ….. منظومه خورشیدي چگونه متولد شد …..|
تولد کیهان / کهکشان راه شیري / نظریاتی در مورد تشکیل منظومه خورشیدي / تولد منظومه خورشیدي / قطعات باقیمانده در فضا
| ….. سیاركها …..|
سیري در کشف سیاركها / قانونی عجیب به نام “قانون تیتوس- باود” / جست و جو براي یافتن سیاره پنجم / معرفی سیارك به جاي سیاره / یافت سیاره اورانوس با کمک “قانون تیتوس- باود” / “قانون تیتوس- باود” چقدر صحت دارد! / شدت گرفتن کشف سیاركها / طبقه بندي سیاركها / سیاركهاي منظم / سیاركهاي نامنظم / شکافه‌اي کمربند اصلی سیارکی / چرا سیاره پنجم شکل نگرفت؟ / ترکیب سیاركها / نامگذاري سیاركها / مشاهده سیاركها / هِلین، پیشتاز در شکار سیاركها / علاقه‌مندي به سیاركها / روشهاي شناسایی سیاركها / روشهایی ساده براي بررسی سیاركها / رویارویی اولیه با برخی از سیاركها / سیارك سرِس / سیارك وِستا / سیارك گاسپرا (951)/ سیارك ایدا و قمر آن داکتیل / سیارك ماتیلد / اروس، یک سیارك استثنایی/ سیارك ایکاروس / سیاركهاي دوتایی/ سیاركهاي اسیر شده / برنامههاي آینده سازمان فضایی در مورد سیاركها
| ….. ستارههاي دنبالهدار…..|
دنبالهدارها از نگاه اجداد ما!/ کشف واقعیات دنبالهدارها / واقعیت ستارهدنبالهدار چیست؟ / اجزاي دنبالهدار/ ستارههاي دنبالهداراز کجا میآیند؟/ اجرام موجود در حوزه یخی فرانپتونی / ردهبندي دنبالهدارها / دنبالهدارهاي غیر دورهاي/ دنبالهدارهاي دورهاي/ ستارههاي دنبالهدار تبخیر شده / مرگ ستارههاي دنبالهدار / بزرگترین اجسام کمربند کویپر / تکلیف پلوتو چیست؟ / دنبالهدار یا سیارك! / نامگذاري دنبالهداره/ شکارچیانِ ستارههاي دنبالهدار / معرفی برخی از دنبالهداران / دنبالهدار هالی / کوگراسیم-چوریوموف / يُل دنبال / دنبالهدار شومیکر / دنبالهدار سویفت / معروفترین ستاره دنبالهدار / تفاوت سیارك با دنبالهدار چیست؟
| ….. شهابسنگها …..|
آنچه که در مورد شهابسنگها میدانیم / شهابسنگ چیست؟ / جستجو براي یافتن منشاء شهابسنگها / اتصال دنبالهدارها / آیا همه دهانهها شهابسنگ دارند؟ / اهمیت شهابسنگها / معدن سادبري با منشاء شهابسنگی / ترکیب و شیمی شهابسنگها / فرضیه تشکیل شهابسنگهاي آهنی، سنگی و سنگی
| ….. خطرات اجرام فضایی …..|
خطرات برخورد / پرسه زدنِ تعدادي از سیاركهاي قاتل در همین نزدیکیها / اندازه و زمان برخوردها / پس از برخورد، چه بر سر ما خواهد آمد؟ / احتمال برخورد چقدر است؟ / دهانههاي برخوردي در سیاره زمین / خسارات حاصل از برخورد شهابسنگها! / آیا انسان شاهد چنین برخوردهاي عظیمی خواهد بود؟ / انواع دهانههاي برخوردي / برخورد سیارکی، عامل انقراض دایناسورها / تعداي از مهیبترین دهانههاي برخوردي منظومه خورشیدي / حوزه هلاس در سیاره مریخ / حوزه آرجیر واقع در سیاره مریخ / گودال کالوریس در سیاره عطارد / گودال آيسیدیس پلنیشال در سیاره مریخ / گودال برخوردي آسگارد واقع در کالیستو، قمر سیاره مشتري / گودال برخوردي مرایمبریوم یا دریاي رگبارها در کره ماه / برخوردهاي سیاره زمین / گودال برخوردي زیروکی در ایران / اهمیت شناخت دهانههاي قدیمی / تصمیماتی براي آینده / فهرست منابع