هنر معلمی، ۱۲۰ راهکار مهم در تدریس و کلاسداری (More Than 100 Ideas for Managing Behaviour)، نوشتۀ جانی یانگ، معلم با تجربۀ انگلیسی است. هدف اصلی از معرفی کتاب هنر معلمی، آموزش مدیریت کلاس و نحوۀ برخورد با مشکلات رفتاری دانشآموزان، به معلمان تازهکار است.
ویرایش دوم نسخۀ لاتین این کتاب، در سال ۲۰۰۸ منتشر شده است. انتشارات مرسل نیز نسخۀ فارسی آن را با ترجمۀ منصور متین و در ۱۹۲ صفحه، در اختیار معلمان عزیز داخل کشور قرار داده است.
معرفی نویسنده
جانی یانگ (Johnnie Young) نویسندۀ انگلیسیِ سری کتابهای صد ایده برای مدیریت رفتار (Ideas For Managing Behaviour) است. او به مدت ۱۹ سال در یکی از دبیرستانهای انگلستان مشغول به تدریس زبان انگلیسی بوده و هم اکنون نیز به عنوان نویسنده و معلم در انگلستان فعالیت دارد.
یانگ نیز از جمله معلمانی بوده که از سالهای اول تدریس خود رضایت ندارد. او معتقد است که اگر چه تسلط کاملی روی موضوعات درس داشته، اما در مدیریت کلاس و ارتباط با دانشآموزان، چالشهای بسیاری را تجربه کرده و اشتباهات زیادی داشته است. آرزوی یانگ این بود در آن سالها کتابی به دستش برسد که اندرزهای عملی در مورد بهتر تدریس کردن و تجربیات کلاسی را در اختیار او قرار بدهد.
جانی یانگ در مقدمۀ کتاب میگوید:
در نهایت، این معلم با تجربه، حاصل سالها تلاش، سوال کردن، آموختن و یادداشت کردن آموزهها را در کتابی تحت عنوان هنر معلمی در اختیار نومعلمانی قرار داده است که آنها نیز در زمینۀ تدریس و مدیریت کلاس با چالشهای زیادی مواجه هستند. میتوانید بخشی از این تجربیات ارزشمند کتاب هنر معلمی را در ادامه این محتوا از مجموعه محتواهای معرفی کتابهای مفید برای معلمان، مرور کنید.
دربارۀ کتاب
دبیران و آموزگارانی که در ابتدای مسیر شغل معلمی و به خصوص در سال اول تدریس خود هستند، احتمالاً چالشهای فراوانی را در حوزههای مختلف، تجربه خواهند کرد؛ چالشهایی نظیر مدیریت کلاس، نوشتن طرح درس، ارتباطات، تصحیح تکالیف و برگهها و… .
این مشکلات، بسیاری از نومعلمان را در ابتدای راه، دچار ترس، ناامیدی یا بیانگیزگی میکند و حتی برخی را نیز به فکر انصراف و ترک شغل میاندازد. اما مطالعۀ کتابهای مختلف در این حوزهها و افزایش مهارتها، به معلم کمک میکند تا در سالهای اول تدریس، از این مشکلات به سلامت عبور کند.
مروری کوتاه بر سرفصلهای کتاب
کتاب هنر معلمی در هفت بخش تدوین شده است. در ادامه مروری کوتاه روی هر بخش خواهیم داشت.
بخش اول: شناخت تدریجی شاگردان
از مهمترین موضوعات در روانشناسی تربیتی ، برقراری ارتباط مؤثر با دانشآموزان است. برای برقراری چنین ارتباطی لازم است که در مورد شاگردان خود شناخت کافی را به دست آورده باشید. یاد گرفتن اسامی آنها، شناخت علایق، اهداف و رؤیاهای آنها، طرز برخورد با دانشآموزان، نحوۀ استفاده ابزار شوخ طبعی و غیره از جمله مواردی هستند که در این بخش به آنها پرداخته شده است.
بخش دوم: حفظ خونسردی در آشفتگی اوضاع
اگر در سالهای اول تدریس خود باشید، به احتمال زیاد بارها شاهد بروز آشفتگیهایی در کلاس خواهید بود. برخی از معلمان به طور ناخودآگاه از روشهای نادرستی برای مدیریت این آشفتگیها استفاده میکنند؛ از جمله دادن زدنهای مکرر، توهین به دانشآموز خاطی، زبان بدن نامناسب و غیره. در این بخش از کتاب، نویسنده تلاش میکند تا پیشنهادهایی عملی را برای مدیریت این بینظمیهای احتمالی ارائه دهد.
بخش سوم: حفظ روال عادی کلاس
در این فصل به نکاتی در مورد نحوۀ تمجید و تشویق دانشآموزان، تأثیر سخنان مثبت روی دانشآموزان، نحوۀ توزیع و جمعآموزی برگهها یا تکالیف، فعالیتهای کلاسی، زمانهای استراحت، تعیین تکالیف منزل، نحوۀ سوال پرسیدن، جلوگیری از دعوا و هر آنچه که به روال عادی کلاس مربوط میشود، اشاره شده است.
بخش چهارم: حل مشکلات متداول کلاس
به عنوان معلم هر چقدر هم که در مدیریت کلاس مهارت داشته باشید اما باز هم مشکلاتی را در کلاس تجربه خواهید کرد که بهتر است از قبل برای آنها آماده باشید. مشکلاتی در مورد نمرات پایین دانشآموزان، قلدری دانشآموز در کلاس درس، استفاده از گوشی سر کلاس، جا گذاشتن وسایل در منزل، بدگویی از معلمان دیگر و غیره در کلاسهای درس اجتناب ناپذیرند. این فصل راهکارهایی را برای مدیریت این مشکلات ارائه کرده است.
بخش پنجم: تنبیه و تشویق
یکی از مهمترین وظایف معلم در فرآیند تدریس، ارائۀ بازخوردهای دقیق و مفید به دانشآموزان است. تنبیه (بازخورد منفی) و تشویق (بازخورد مثبت) نیز بخشی از این بازخوردها هستند. فصل پنجم، به ارائۀ نکات مهمی در زمینۀ تنبیه و تشویق دانشآموزان اختصاص دارد.
بخش ششم: تصویری بزرگ
یانگ، بخش ششم کتاب خود را به ارتباط معلم با سایر همکاران و ارتباط او با اولیاء دانشآموزان اختصاص داده است. همچنین در بخش ششم کتاب، به نکاتی در مورد شرکت در سخنرانیها، درس دادن به جای دیگر همکاران، نحوۀ چینش کلاس و نشستن دانشآموزان و برخی قوانین طلایی تدریس نیز اشاره شده است.
بخش هفتم: مدیریت رفتار خود
نویسنده در فصل آخر کتاب، تنها بر روی معلم و سبک زندگی او تمرکز میکند. نحوۀ برنامهریزی کردن، به نوعی که بین کار و زندگی معلم تعادل ایجاد شود، روشهایی برای تمدد اعصاب، به کارگیری نظم و انضباط در زندگی شخصی و کاری، از جمله مواردی هستند که در این فصل مورد توجه قرار گرفتهاند.
بخشهایی از کتاب
شغل معلمی تعهدی دراز مدت است و پروراندن عادات مفید و پایدار، این شغل را راحتتر میکند. یکی از این عادات، برقراری روابط مطلوب با دانشآموزانتان است. خوب است حرفهایی از این دست زده شود: “شما بچۀ خوبی هستی ولی وقتی اینطور حرف میزنی قوانین مدرسه را نادیده میگیری. لطفاً این رفتارت را اصلاح کن.“ این روش به مراتب بهتر از آن است که بگویید: “تو همیشه صدایت بلند است. خیلی آدم را آزار میدهی.“ ما به عنوان معلم نباید فراموش کنیم که احساسات دانشآموزان نیز درست همان گونه عمل میکند که احساسات ما بزرگسالان. اگر کسی ما را مورد انتقاد قرار دهد طبیعتاً حالت دفاعی میگیریم. برای آنها هم چیزی متفاوت از این نیست.در اوایل کار تدریسم ، خیلی زیاد به داد و بیداد عادت داشتم و متوجه شدم که انرژیام را می گیرد. در واقع کمکی هم به من نمیکرد. بدتر آنکه صدایم هم میگرفت و ساعت بعدی کلاسم نیز کار مشکلتر میشد. طی سالها یک سلسله راهکارها و شگردها برای خودم تدوین کردهام که مرا از داد زدن بینیاز میکند. بایستید و با یک نگاه منتظرشان بمانید. صدایتان را پایینتر بیاورید تا دانشآموزان مجبور شوند برای شنیدن صدای شما دقیقتر گوش دهند. وسط جمله یا کلمهتان توقف کنید و برای یک ثانیه به شخص پچپچ کننده خیره شوید. این روش بسیار مهم است، اما باید تمرین کنید که وقت از حد نگذرد تا از طرف دانشآموز مذکور حرفی زده شود.در اسلحهخانۀ معلم، نگاه یکی از مهمترین سلاحها است. خوب است که این سلاح همیشه دم دست باشد. اساسا، نگاه برای آن است که بدون استفاده از الفاظ، به کسی بگویید ناراحت شدهاید. تأثیر نگاه بسیار زیاد است به شرطی که آن را تمام و کمال و به جا به کار ببرید ولی بیش از اندازه هم به کار نبرید. برای مثال اگر داشتید مطلبی را برای کلاس توضیح میدادید و حرف شما را قطع کردند، وسط جمله بایستید و به دانشآموز نگاه کنید. البته مدت نگاه کردن هم اندازهای دارد. اگر خیره شدن را زیاد طول بدهید ممکن است او حرف نامناسبی بزند. اگر خیلی کوتاه نگاه کنید، تأثیرگذار نخواهد بود.
مریم احمدی –
در حالت کلی کتاب خوبیه،
ولی سلیقههای معلمین بزرگوار در تدریس و ارتباط گیری با دانش آموزان، نوع تنبیه، تشویق وتذکر متفاوت هستش و احتمالا برخی از عزیزان نسبت به بعضی از نکات این کتاب خرده بگیرند
صادقی –
کتاب جامع و کاملی بود به دور از هرگونه زیاده گویی.باوجود اینکه نویسنده کتاب ایرانی نیست اما راهکارهایی عملی ومنطبق بر فرهنگ وسیستم اموزشی کشور داشت,این کتاب تنها مختص معلمین نیست به هرکسی که در امر تعلیم وتربیت فعالیت دارد
مجید قزاق –
کتاب خوبیه یانگ معلم و نظریه پرداز سرشناسی هست و این کتاب طبق تجربیات شخص ایشون هست به روشها و فنونی پرداخته و ارائه کرده که در جامعه ما قابل استفاده هستند
دختر بهار –
این معلم در هنگام شروع کارش متوجه شد که معلمی، تدریس و کلاس با آنچه که پیش از این تصور میکرده متفاوت بوده است اما ناامید نشد وبه تدریس بیکیفیت خو نکرد. ذره ذره تجربه کسب نمود و در این کتاب تجربیاتش را در اختیار دیگر همکارانش قرار داده است. من استفاده کردم.
حسین محمدی –
کتاب خیلی خوبیه.تجربه های با ارزشی رو به اشتراک گذاشته.
H@r Rzei –
من امید به خدا تازه امسال میخوام اولین سال تدریسمو شروع کنم.. و هیچ تجربه و ذهنیتی ندارمبه نظرم کتاب خیلیییی به من کمک کرد.. الان با دید باز تری میتونم وارد کلاس بشم و آمادگی بیشتری دارم.. توصیه میکنم کسانی ک مثل من تجربهای ندارند و نمیدونن ممکنه با چه چیزهایی مواجه بشن و یا از کجا و چطور باید شروع کرد حتما حتما مطالعه کنند [نظر درج شده در کتابراه]